Stop plastic
van Stad naar Wad
Duur: 3 jaar 2021-2024
Contactpersoon: Arnoud van der Vaart
Samenwerking: RWS, Waddenfonds, Gem. Groningen, GSP en Waterschap Noorderzijlvest
Locatie: De grachten van Groningen, Eemskanaal, Reitdiep, Haven van Delfzijl
Stop plastic van Stad naar Wad
De Waddenzee is een prachtig natuurgebied van mondiaal belang en daarom door de Unesco benoemd tot Werelderfgoedgebied. Maar het gaat niet goed met onze Waddenzee. Het gebied wordt in toenemende mate vervuild door plastic afval. Om dit probleem bij de bron aan te pakken heeft het Waddenfonds samen met andere betrokken organisaties Noria opdracht gegeven om in kaart te brengen hoe dit plastic vanuit de Groningse binnenwateren in de Waddenzee terechtkomt en hoe het reeds aanwezig plastic afval het best kan worden opgeruimd.
Wat levert het project op?
In the ‘Stop plastic from City to Wad‘ project, Noria is investigating the route taken by the plastic waste from the Groninger Reitdiep and the Eems-Dollard to the Wadden Sea. In addition, research is being carried out into how the plastic waste can be collected as sustainably and fish-friendly as possible and what the influence of factors such as wind, current and the type of embankment on the spread of the plastic is. Finally, an analysis is made of which types of plastics are found.
Het project Stop plastic van Stad naar Wad levert veel nieuwe praktijkkennis op over de route die plastic afval aflegt. Op basis hiervan wordt gekozen voor een preventieve aanpak waarbij het plastic zo dicht mogelijk bij de bron wordt verwijderd. Dit gebeurt op een effectieve en betaalbare wijze. De kennis die met dit project wordt opgedaan, wordt breed gedeeld met de waterbeheerders rondom de Waddenzee zodat het positieve effect zo groot mogelijk wordt.
In kaart brengen van de situatie
De eerste stap in het project Stop plastic van Stad naar Wad is een analyse van het gebied om versneld inzicht te krijgen in de potentiële hotspots. Met het door Noria ontwikkelde GIS-model (of algoritme) krijgen wij door te kijken naar locaties waar plastic afval in de openbare ruimte ontstaat te combineren met onder andere de invloed van wind, waterstroming en bijvoorbeeld typerende vormen van de watergang een versneld inzicht in waar plastic zich tijdelijk of permanent ophoopt.
Vervolgens gaan we het veld in. Hier spreken we met gebiedsbeheerders en valideren we de potentiële hotspots om te zien op welke locaties daadwerkelijk een verhoogde concentratie plastic vervuiling aanwezig is. Na deze stappen hebben we een eerste beeld waar het plastic vandaan komt en waar het plastic zich ophoopt (hotspots).
LEES MEER DE METHODIEKEN DIE NORIA INZET OM INZICHT TE KRIJGEN IN HET PROBLEEM
Voorlopige resultaten
De belangrijkste hotspots in de stad Groningen en op de watergangen Eemskanaal en Reitdiep zijn in kaart gebracht en gevalideerd. In het jaar 2023 gaan wij deze locaties meerdere keren valideren om nog beter te begrip te krijgen onder welke omstandigheden deze hotspots juist wel of niet aanwezig zijn.
Strategische locaties zijn ook uit de analyse naar voren gekomen voor installatie van camera’s. De camera’s zijn geinstalleerd bij de Berlagebrug aan de oostkant van de stad Groningen en bij de Oude Zeesluis helemaal aan het einde van het Eemskanaal. In 2023 gaan wij hier een jaar lang met camera’s monitoren om de hoeveelheden drijvend plastic in kaart te brengen.
Stap 1: inzicht door analyse
De eerste stap is een analyse van het gebied om snel inzicht te krijgen in potentiële hotspots. Dit zijn locaties waar plastic afval zich ophoopt onder invloed van wind, stroming en de vorm van een watergang. Het onderzoek gebeurt met een door Noria ontwikkeld GIS-model en algoritme.
Deze theoretische analyse wordt vervolgens gevalideerd door veldonderzoek. Hierbij spreken we met gebiedsbeheerders en valideren de potentiële hotspots om te zien of er werkelijk sprake is van verhoogde concentraties afvalplastics. De strategische locaties die hieruit naar voren komen, worden gemonitord met camera’s.
Op basis van de analyse en de validatie ontstaat een eerste beeld waar het plastic vandaan komt en waar het zich ophoopt. Zo zijn de belangrijkste plekken in Groningen en op het Eemskanaal en Rietdiep in kaart gebracht en gevalideerd. In 2023 worden de hotspots meerdere keren bezocht om het inzicht te versterken onder welke omstandigheden deze hotspots ontstaan.
Lees hier meer over onze 3R-methodiek om afvalplastic in water aan te pakken in drie stappen: Research, Remove en Reduce
Stap 2: aanpak bij de bron
Stap 2 kenmerkt zich door een combinatie van een curatieve en preventieve aanpak. Op basis van de hotspots die zijn geïdentificeerd, zetten we op diverse locaties onze duurzame en visvriendelijke vangsystemen in, de CirCleaner en de CanalCleaner. Hiermee wordt het aanwezige plastic afval verwijderd. Dit is het curatieve gedeelte.
Het verwijderde plastic wordt vervolgens geanalyseerd met de OSPAR-methodiek. Dit is het meest gedetailleerde protocol voor het karakteriseren van het type en de samenstelling van zwerfafval in binnenwateren. Hierdoor ontstaat inzicht in welke plastic producten of categorieën het meest dominant aanwezig zijn en daarmee wat de voornaamste bronnen van vervuiling zijn. Dit vormt de basis voor de preventieve deel van de aanpak: voorkomen dat plastic afval in het water komt.
CirCleaner
De CirCleaner is een duurzaam en visvriendelijk vangsysteem. De CirCleaner verwijdert op een heel eenvoudige manier met vijf scheppen die tegen de stroom in draaien. Door het slimme ontwerp is de CirCleaner bijna op elke locatie te installeren. Dit kan onder bruggen zijn of bij gemalen en bij sluizen. De CirCleaner is zeer flexibel en is binnen een dag te installeren en te deinstalleren.
Lees hier meer over onze duurzame en visvriendelijke vangsystemen, de CirCleaner en de CanalCleaner.
ONS DASHBOARD GEEFT INZICHT IN HET PROBLEEM
Analyseren en identificeren
Door het analyseren van verwijderde plastics uit water ontstaat inzicht waarmee het veel beter mogelijk is om zeer effectieve en gerichte lokale preventieve aanpak op te zetten. Wij merken door onze ervaring in de laatste jaren dat hét plastic afval probleem niet bestaat. Het is een enorm groot probleem, maar ook een probleem die per locatie sterk kan verschillen. Zo is het plastic afval probleem dicht bij steden erg verschillend met bijvoorbeeld het plastic afval probleem in havens. Dit vraagt om een verschillende aanpak curatief, maar zeker ook preventief. Door actief te analyseren en plastic te verwijderen (curatief) krijg je inzicht in de bron van plastic. Dat kunnen productcategorieën en producenten zijn, maar ook mogelijke consumentengroepen. Afhankelijk van dit inzicht werkt een bepaalde preventieve aanpak het meest effectief. Op deze manier kan je morgen dus al beginnen met het stoppen van de stroom plastic naar de Waddenzee en kan je zeer effectief de kraan dicht draaien voor de lange termijn.
OSPAR analyse
Om zwerfvuil in rivieren en zeeën te voorkomen of te verminderen is inzicht nodig in de grootte van het probleem. Zwerfvuil in de wateren moet daarom gemonitord worden. Hiervoor is de internationale standaard voor plastic analyse, de OSPAR Guideline for monitoring marine litter on beaches (Beach-OSPAR), ontwikkeld. Stichting de Noordzee heeft het rivieroever afvalmonitoringsprotocol (de River-OSPAR) gebaseerd op de Beach-OSPAR. De River-OSPAR methode wordt gebruikt om data te verzamelen over zwerfafval op oevers van Nederlandse rivieren. Dit wordt gedaan door vrijwilligers (citizen science). Het River-OSPAR-protocol is het meest gedetailleerde protocol om het type en de samenstelling van het zwerfafval op de rivieroever te karakteristeren. Deze methode maakt gebruik van een gedetailleerde itemlijst met meer dan 100 specifieke items en 10 hoofdcategorieën om het gevonden afval in onder te verdelen. De meeste andere protocollen geven dergelijke gedetailleerde informatie niet, en beschrijven slechts algemene materiaal categorieën (plastic, hout, glas).
Stap 3: identificatie en monitoring
In stap 3 ontstaat door analyse van de verwijderde plastics inzicht waarmee het mogelijk is om een zeer effectieve en gerichte lokale preventieve aanpak op te zetten. Immers, hét plastic afvalprobleem bestaat niet. Het is een enorm groot probleem, maar ook een probleem dat per locatie sterk kan verschillen. Zo is het plastic afvalprobleem dichtbij steden erg verschillend met bijvoorbeeld het plastic afvalprobleem in havens. Dit vraagt om een verschillende curatieve en preventieve aanpak. Door het plastic te verwijderen en te analyseren, het curatieve gedeelte, ontstaat inzicht in de bron van het afvalplastic. Dat kunnen productcategorieën en producenten zijn, maar ook mogelijke consumentengroepen. Afhankelijk van dit inzicht werkt een bepaalde preventieve aanpak het meest effectief. Met gerichte maatregelen bij de bron kan morgen al begonnen worden met het stoppen van de stroom plastic naar de Waddenzee.
Monitoring van de waterlopen en hotspots blijft daarbij belangrijk zodat snel kan worden ingegrepen mocht dit nodig zijn. Noria heeft een handig dashboard ontworpen voor waterbeheerders om real time de aanwezigheid van plastic afval in de waterwegen in de gaten te houden en waar nodig in te grijpen.
Tenslotte: de resultaten tot nu toe
Uit het onderzoek blijkt dat in de wateren rondom de stad Groningen met name veel fastfood- en fastdrinkverpakkingen worden gevonden. In de haven van Delfzijl worden voornamelijk tie-wraps en verschillende soorten folie gevonden. In het Reitdiep wordt minder vaak plastic aangetroffen, maar het plastic dat gevonden wordt heeft vaak een agrarische oorsprong zoals kunstmestzakken.
Bekijk de video over dit project:
Meer informatie?
Wilt u meer informatie over het project Stop plastic van Stad naar Wad of bent u benieuwd wat Noria voor u kan betekenen in uw gebied? Mail dan naar